Custom Search

Rumang dohot ruhut ni ulaon Mangain

MYCULTURED

Songon naung tangkas taboto jala nunga hea ra taulaohon di tonga-tonga ni keluarganta, molo adong ulaon na-Mangain Boru manang Mangain Anak nahombar ma i tu naadong nahurang jala sipatureon di ruhut ni adat Dalihan Natolu, di ruhut ni ulaon habatakon. Ala so halak Batak hian dope tutu nasida (anak manang boru nanaeng siainon i), jadi porlu pahantuson hadirion nasida marhite na mamampehon sada marga na adong di halak Batak tu nasida.

Ulaon mangain anak manang boru na sian luar suku Batak, manang na so adong margana gabe dibahen marmarga halak batak, somal do taida i ma di na naeng marulaon adat. Isarana, di tingki na naeng pamuli boru, pangolihon anak, manang di na naeng manggarar adat na gok (sulang-sulang pahompu) sian sada keluarga naung hot ripe, alai sada sian nasida (ama manang ina) ndang halak Batak.

Asa mardalan adat-paradaton tutu, jolo pahantuson manang patureon ma angka nahurang, i ma mamampehon margana. Alana, di hita halak Batak, molo marulaon adat-paradaton, hombar ma i tu pandohan na mandok: Asa dos nangkokna dos nang tuatna. Molo hita manjalo adat, laos hita do manggarar adat i.

Nian adong taida muse ualaon na-Mangain Anak manang Boru di tingki si hametmetonna, tarsongon adopsi. Boi ma i ala so adong dope tubu dakdanak di keluarga i, manang sude holan anak manang boru, dohot angka alasan na asing. Na naeng dohonon di son, adong tujuan, motivasi, dohot angka harapan di ulaon na-Mangain, i ma asa boi manjalo adat dohot manggarar adat na hombar tu kebutuhan manang kepentingan ni angka ulaon. Boi dohonon, ulaon mangain i ma mambahen sada marga tu sada-sada halak na sian luar suku Batak asa gabe halak Batak ibana, jala masuk gabe bagian masyarakat naniihot ni ruhut-ruhut partuturon Dalihan Natolu.

Nunga hira didodo jala dilumbahon ompunta na parjolo angka rumang dohot ruhut ni adat angka na taulahon di tingki on. Molo pandohan Mampe Marga manang Paampuhon Marga, jot-jot do ra tabege di bona pasogit. Hira dos do lapatan ni ulaon i dohot mangain, nang pe asing rumang dohot ruhut-na. Molo mangain marga hira boi do hita sude mangulahon i. Alai molo napaampuhon marga tertentu, maol-mura do i ulahononhon. Alana, prosesna mansai ganjang, tarlumobi taringot di persetujuan dohot angka mambahen dos ni roha ni na paampuhon marga i dohot di na mangampu; lapatanna antara hak dohot kewajiban dohot angka na asing. Alai, sipata adong do niida sada-sada halak na Mampe Marga mangulahon horja sadari.

Nidok di son, ompunta na parjolo i nunga mangalumbahon (mengan-tisipasi) angka ulaon si songon on, tarida do i di panggulmiton ni paradaton sahat tu tingki on. Taida ma hata na mandok:

Hot pe jabu i, ala hot margulang-gulang,
Manang sian dia pe bere i mangalap boru,
Sai hot do i boru ni Tulang
Sinuan bulu sibahen na las
Sinuan partuturan sibahen na gabe jala horas

Molo tung pe angka rumang dohot ruhut ni adat-paradaton i adong variasi manang sipata taida asing diulahon di sada luat tu luat na asing, alai ianggo tujuanna hira sarupa do i. Alana, songon hata na mandok, asing dolok asing do duhutna, asing huta (luat) asing do nang uhumna (adatna).

Molo di tano parserahaoan, lumobi di Jakarta dohot nahumaliangna, sai songon formalitas na ma taida ulaon mangain anak manang boru na masa di hita halak Batak Toba, sipata gait manang gere idaon, gabe hira so adong be tanggung jawab ni namarulaon molo dung sae ulaon mangain, lumobi dung sae ulaon pesta unjuk. Ala ni i do ra sipata adong deba dongan na mandok holan ulaon na “mangamai ma jolo” molo adong sada-sada ulaon na hombar tu si songon i.

Ndang adong nian naskah na tarsurat taringot adat-paradaton diwarishon ompunta na parjolo i tu hita, jala memang hukum adat pe ndang adong na disurathon. Alana, kebiasaan manang tradisi do i na sai tong-tong diulahon di sada-sada luat, khususnya hita na sian Batak Toba dohot na humaliangna. Jala sipata tahe jot-jot do sian hita menerjemahkan (mangalapati) hata ni natua-tua na mandok:
Eme na masak digagat ursa, i ma na masa i ma taula
Aek godang ma aek tu laut, angka dos ni roha ma si bahen na saut.

Nauli jala sintong ma tutu pandohan i, jala relevan do pe i tu angka ulaon adat paradaton di tingki on. Alai, tasesuaihon ma nian pandohan i tu angka situasi dohot kondisi ni hasuhuton na naeng marulaon, jala hombar ma tabahen tu kebutuhan paradaton i. Alana, adat do na met-met, adat do nang na balga asalma hot di ruhut-ruhutna.

Na naeng sitangkasanta di son songon manambai angka naung taboto, lumobi di ulaon Mangain Boru manang Mangain Anak, tapatupa ma ulaon i hombar tu ruhut Dalihan Natolu, asa arga jala tapelihara adat paradatonta i, asa adong warishononta tu angka ianakhonta muse.

Pandohan nadua nangkin, sian pamerengannami, jot-jot do masa di tonga-tonga ni keluarganta, adong do niida halak mangulahon ulaon mangain marga dipasada dohot ulaon adat naasing, sada tinembak dua hona. Hape gabe hira so tarida be di ulaon i makna dohot tujuan ni na mangain, alai gabe holan formalitas na ma i asa mardalan angka ruhut-ruhut adat paradaton muse. Hape, molo tarbahen, ingkongabe songon ulaon na khusus ma nian molo mangain, adong ikrar manang janji, adong hata (pernyataan) sian na niain i di tingki na manjalo marga na niampehon i, na olo jala rade ibana mangulahon adat paradaton ni halak Batak marguru tu parhundulna di tonga-tonga ni masyarakat Batak (gabe boru, dongan tubu, manang hula-hula). Songon i do nang sian natua-tua namangain i, porlu do pasahatonna hata (pernyataan) di tonga-tonga ni loloan na torop, na ingkon jangkononna na niain i gabe anak manang boru di nasida jala ibana na ma nampunasa anak tudos tu ruhut-ruhut ni halak Batak.
Mardomu tu si, porlu do pingkiranta jala si parhusor-husoron di bagasan roha taringot ulaon mangain boru naung niulahon ni sada keluarga Batak Karo, tarsongon na diulahon nasida:

Ia amanta RO Sembiring inanta i Br. Tarigan naeng pangolihon anak nasida, Setia Sembiring SH, tu sahalak boru sian Jawa Tengah, ima boru ni Amanta Kol. Prabowo inanta i Sri Rejeki. Didok si Setia Sembiring, ndang tarsirang be ibana sian hamletna si Tuty jala ingkon i na ma gabe parsinondukna. Dioloi keluarga Sembiring ma pangidoan ni anak nasida i, alai didok asa sabar jolo ibana paima sae dihatai angka nahombar tu ruhut paradaton mardomu tu pangidoanna i. Alana, tangkas do diboto nasida na saleleng na on jolma paradat do amanta i dohot keluargana di tonga-tonga ni masyarakat nasida.

Dihatai (dilobi) keluarga RO Sembiring ma pangidoan ni anakna i tu angka tuturna, songon i tu keluarga Kol. Prabowo na mandok nunga las roha nasida ala di naolo boru ni amanta i manjangkon anak nasida. Alai adong pangidoan asa boi nian mardalan adat paradaton na hombar tu rencana parsaripeon ni anakon ni nasida i muse rade ma nian keluarga Prabowo gabe marmarga halak Karo. Dung dipatorang alasanna, masiantusan ma nasida, jala dioloi keluarga Prabowo ma pangidoan nasida i.

Na naeng dohonon di son, marga ni amanta Prabowo do dibahen nasida, songoni dohot marga ni inanta i. Direncanahon ma ulaon mangain, jala dipatupa nasida ma i marhite-hite adat paradaton na masa di Tanah Karo. Dibahen nasida ma amanta Prabowo i gabe marga Ginting, jala inanta i dibahen gabe boru Perangin-angin.

Mardomu tu pangidoan ni anak nasida i, ndang si boru nanaeng topotonna i diain nasida gabe boru Karo, alai ama dohot inang ni si boru do diain nasida. Jala ulaon mangain i dipatupa nasida do secara khusus jala marsintuhu, adong do di si janji (ikrar), hata (pernyataan) ni na niain i na olo jala rade nasida mangulahon adat paradaton Batak Karo.

Gabe ma jala horas. Molo dung dos roha, i ma si bahen na horas. Asing dolok asing do duhutna, asing huta asing do nang adatna.

Alai porlu naeng dohonon, ulaon na mangain na pinatorang di ginjang i gabe sada si parhusor-husoron di bagasan roha (wacana) ma i di hita Batak Toba. Secara logika, ulaon i lebih pas jala hona didok roha. Alana, ama dohot inang ni si boru na naeng parumaen i do diain nasida gabe halak Karo. Tontu mansai bangga jala las do roha nasida di penghargaan si songon i, jala gabe sada tanda holong ni roha ni keluarga ni baoa i do i di boru nasida.

Nanaeng dohonon muse, asa mulak ma tu dos ni roha, sian angka panghataion dohot holong na mangolu di angka na naeng martutur, tangkas ditariashon dung marmarga Batak Karo nasida, nasiap jala rade mangulahon adat Batak Karo songon bukti holong ni roha nasida di boru dohot helana i. Sahali nari molo gabe sada pemikiran manang wacana pe i di hita Batak Toba, porlu do ra didok roha kajionta si songon on.
Asa mulak ma hita tu rumang dohot ruhut ni na-Mangain nasomal jala masa taulahon di tano parserahan on. Molo so apala tarbahen pe patoranghon secara sistematis ala memang ulaon si songon on godang do variasina jala hombar tu situasi dohot kondisi ni hasuhuton, nipatorang di son gabe songon sada cerita pendek asa ummura nian antusanta.

A. Mangain Boru
Di mulana i mansai sogo do roha ni amanta St. Ir. B Purba dung diboto anakna, Poltak Purba SH mardongan dohot si Sri Yolanda, boru sian Jawa Tengah. Lumobi muse inangna, Boru Tobing, sai holan na muruk jala marsak dung diboto anakna si Poltak mansai jonok mardongan tu si Sri Yolanda. Nian mula ni pardonganon nasida sian gareja Oikomene jala halak kristen na botul do keluarga nasida be.
Hata si Poltak tu amang dohot inangna, ingkon si Sri nama gabe ripe (istri) di ibana, jala pardonganon nasida pe nunga leleng, songon i nunga hira adong persetujuan ni keluarga ni parboru. Dipatorang si Poltak ma hatorangan mansai ganjang tu natua-tuana i, lumobi taringot holong dohot do ni roha nasida nadua. Ala ni i mombun ma tutu roha ni amana. Alai, ianggo inangna Boru Tobing sai diondolhon dope asa marboru Batak nian si Poltak, jala muse mansai uli-uli do paribanna angka boru Tobing.

Pendek cerita, dapot ma sada kesimpulan di nasida. Dioloi natua-tua i ma anakna i marboru Jawa. Mansai uli tutu rupa ni nanaeng parumaen nasida i jala karejona pe denggan, songon i amang dohot inangna nunga denggan kedudukan nasida di kantor. Alai didok St. Purba ma tu anakna i ingkon bahenon do adat nagok di perkawinan nasida, alana jolma paradat do nasida jala nunga godang dongan tubu mananda nasida dohot angka tutur di Jakarta on. Didok ma tu si Poltak, asa bahenon nasida marga ni nanaeng parumaen i marhite ulaon Mangain Boru.

Mardomu tu ulaon Mangain Boru i, taida ma jolo partuturon manang partubu ni keluarga i. Amanta St. Purba, tubu ni boru Siagian. Nanialapna, boru Tobing, tubu ni boru Hutapea. Ama ni St. Purba tubu ni boru Simanjuntak, jala ompung doli ni St. Purba ditubuhon boru Silitonga.

Tarsongon on ma rumang ni partuturon sian partubu nasida i:
Raja marga Tobing ma Hula-hula
Raja marga Siagian ma Tulang
Raja marga Hutapea ma Tulang Rorobot
Raja marga Simanjuntak ma Bona Tulang
Raja marga Silitonga ma Bona ni Ari.

Sian horong ni hula-hula dohot tulang nasida (dang dohot tulang rorobot marga Hutapea), sarupa boi do laho manjangkon dohot mangain si Sri Yolanda gabe boru nasida. Alai, ise ma sian horong ni hula-hula dohot tulang i na gabe “ama” ni na naeng parumaen i, saguru tu lomo ni St. Purba dohot inanta i do i, dohot catatan denggan do tutu parsaoran nasida tu hula-hula dohot sude tulangna i. Songon i muse, nunga adong hian panghataion dohot natua-tua ni si boru na naeng parumaen i jala ditolopi nasida na naeng bahenonna boru na i mar-marga Batak.

Mardomu tu si, dipapungu amanta St. Purba ma angka haha-anggina sahat tu ompu na martinodohon. Dipatorang ma di si pangidoan anak nasida dohot ulaon na naeng mangain marga ni calon parumaen nasida. Jala laos dipangido ma disi pandapot sian angka haha-anggina dohot boruna.

Nian, nunga hira adong dos roha ni St. Purba dohot inantai, asa gabe boru Simanjuntak ma nian na naeng parumaen i, dohot alasan songon “PATIO BABA NI MUAL” tu Bona Tulang (bona hula) tu marga Simanjuntak. Didok nasida, “Molo tu hula-hula marga Tobing dohot tulang marga Siagian, denggan situtu do parsaorannami sahat tu tingki on.”

Jadi, hira na manunduti jala penghormatan ma i tu ompung doli dohot ompung boru nasida. Ditolopi nasida ma pangidoan ni keluarga St. Purba i asa gabe boru Simanjuntak bahenon calon parumaen i. Naung pinatorang di ginjang, ima songon tahap awal. Tatorushon ma muse tu teknis ni angka ulaon na hombar tu si.
Borhat ma (utusan) nasida mandapothon Raja Simanjuntak laho patolhashon pangidoan nasida i. Tangkas do tutu dijangkon Raja Simanjuntak pangidoan i jala ditontuhon ma andigan muse nasida ro laho pahantushon pangidoan nasida i. Alana, ingkon tangkas do botoon ni dongan tubu ni Simanjuntak dohot boruna, taringot tu pangidoan ni St. Purba i, asa hira na marhori-hori dingding do mulana.

Di ari naung ditontuhon ro ma tutu keluarga St. Purba dohot dongan tubu, boru, nang ibebere laho mandapothon keluarga Simanjuntak. Diboan nasida ma sipanganon na marsaudara jala tangkas ma i tutu dipasahat. Raja Simanjuntak pe dipasahat do dekke tu pamoruonna (bere) na, keluarga Purba i.

Dung sidung marsipanganon, parjolo ma dipahantus Raja Simanjuntak taringot tu tudu-tudu ni sipanganon. Tangkas do disungkun paidua ni suhut taringot tu si panganon i. Alai dialusi parhata ni Raja Purba ma, “Surung-surung ni Tulang Simanjuntak ma i.”

Na mangihut muse, disungkun paidua ni suhut Raja Simanjuntak ma taringot tu sintuhu ni indahan na las dohot haroro ni berena i, Raja Purba.
Dialusi Raja Purba ma sungkun-sungkun i, jala didok ma harorona i ala las ni roha nasida do di sude pinompar ni ompung nasida, gabe di anak, gabe di boru, songon i nang angka pasu-pasu sian tulangna i. Jala, asa laos rade ma nian roha ni tulangna i, Raja Simanjuntak, manjalo si boru na naeng parumaen nangkin gabe boru nasida, marhite-hite ulaon mangain. Laos dilapisi ma hatana, mangido asa marboha-bahenon Raja Simanjuntak ala songon i do na tarbahen nasida laho pasangaphon tulangna i. Ima pangidoan tu tulangna i.

Dialusi Raja Simanjuntak ma pangidoan ni berena i. Jala dung hira masitariparan hata dohot angka pandapot sian angka dongan tubu, boru dohot bere-ibeberena, dioloi jala digabehon Raja Simanjuntak ma pangidoan i, jala tangkas ma i tutu dihatahon.
Dung i sahat ma tu namarhata sigabe-gabe. Laos ditutup ma muse dohot ende puji-pujian nang tangiang.

Teknis Mangain Boru

Tugas dohot pelaksanaan ulaon mangain Sri Yolanda gabe boru Siman-juntak, gabe hira tanggung jawab ni Raja Simanjuntak dohot dongan tubuna nama i. Songon i dohot napasahathon gokhon dohot jaou-jou tu angka tuturna, hula-hula, tulang, dongan sahuta, dohot angka na asing. Hira so adong be di ulaon i tanggung jawab teknis ni St. Purba. Alai, songon somalna (jala dos ni roha do i) biaya ni ulaon i, sian St. Purba do.

Di ari naung ditontuhon –songon na di undangan naung mardalan tu angka tutur paboahon napatupaon nasida ulaon Mangain Boru marpungu ma angka tutur, songon i si Sri Yolanda dohot natua-tuana, keluargana pe godang do na ro tu ulaon i.
Andorang so dimulai dope ulaon mangain i, tangkas do dijalo Raja Simanjuntak haroro di hula-hulana dohot tulangna. Ala di gedung do dipatupa ulaon i laos marmusik do dibahen manjalo hula-hula dohot tulangna i.

Dipasahat paidua ni suhut Raja Simanjuntak ma pamuhai (pengantar), hata huhuasi, dohot konsep ni ulaon i, i ma:
Parjolo : Nasida ma parjolo, termasuk ma angka haha-anggina, mangupa-upa boru na naniain na i.
Paduahon : Pasahaton ma tingki tu horong ni hula-hula dohot tulang molo tung adong sipasahaton nasida tu ibeberena na sorang mangodang i.
Patoluhon : Marsipanganon ma. Alai, jumolo ma Raja Simanjuntak pasangaphon hula-hula laho pasahaton tudu-tudu ni sipanganon, jala songon i molo tung adong si pasahaton ni hula-hula (dengke). Molo tung adong horong ni tulang pasahat dengke, laos mangihut ma i.
Hira songon i ma konsep dasar ulaon Mangain. Molo dung dioloi jala digabehon angka tutur, lumobi sian hula-hula dohot tulang, mardalan ma ulaon i di bagasan dame dohot sonang ni roha.
Songon naung tinaringotan parjolo, asa tarida tujuan dohot makna ni ulaon Mangain i, dipatupa ma panghataion nahombar tu ulaon i (andorang so pasahathon upa-upa), i ma:
Parjolo : Hata huhuasi, pengantar sian Raja Simanjuntak, suhut nalaho mangain Boru i.

Paduahon : Hata huhuasi, pengantar sekaligus pernyataan, persetujuan ni nampunasa boru kandung manang na mewakili.

Patoluhon: Pernyataan sian Sri Yolanda mandok na olo ibana gabe boru Simanjuntak, ndang ala napinaksa, tekanan dohot angka na asing. Di tingki mandok hata i boi do ibana diajari manang dituntun.
Paopathon: Mandok hata sian Natua-tua ni Simanjuntak, wakil ni dongan tubu mandok naung gabe boru Simanjuntak si Sri Yolanda, jala dijangkon nasida ibada gabe boru nasida.

Dung sidung jala marune angka panghataion i, ditorushon ma tu na manjangkon, mangupa-upa boru i, jala laos diulosi nasida ma boruna i. Songon i nang sian hula-hula dohot horong ni tulang, dipasahat ma angka nauli tu berena nasida i.
Molo dung hantus saluhutna i, diuduti ma tu na marsipanganon. Alai, songon nidok ni konsep na di ginjang, jolo dipasahat ma tudu-tudu ni sipanganon tu hula-hula. Songon i sian horong ni hula-hula, dipasahat ma tu Raja Simanjuntak molo tung adong na naeng sipasahatononna.

Dung sidung mangan dibagi ma parjambaran juhut songon angka na somal taulahon. Sai jumolo do ro hata sian sian hula-hula na mandok, “Nunga tangkas dipasahat hamu pamoruonnami tudu-tudu ni sipanganon.

Didok natua-tua, sai jolo diseat hata do asa diseat raut.”

Alai, molo tung pe angka na mangalap hata, masipasangapan, asa dibereng angka tingki. Sahat ma angka jambar juhut i tu hasahatanna, molo sian angka dos ni roha.

Ulaon na mangihut muse i ma marhata sigabe-gabe dohot hata pasu-pasu. Dung dipasahat angka hula-hula dohot horong ni tulang hata sigabe-gabe, hata pasu-pasu tu boruna (suhut), mangampu ma hasuhuton dohot angka pa-moruon nasida, songon i dongan sahuta (molo adong). Porlu di son ingoton tangkas: pasahaton ni na mangain i (Raja Simanjuntak) do piso-piso manang pasituak natonggi tu sude hula-hulana dohot angka tulang na ro tu ulaon i. Taringot tu teknis ni na pasahathon, boi do i dipasahat andorang so mangampu dope nasida. Jala na naeng dohonon muse, taringot tu bilangan-na manang godangna, saguru tu na ni onjar ni roha ni hasuhuton do i. Alai, ris ma nian dibagi tu hula-hula, tulang dohot angka uduran nasida na ro tu ulaon i.
Molo dung sude mardalan, ndang adong be nahurang manang na lipe, ditutup ma ulaon i di bagasan ende dohot tangiang. Gabe ma jala horas hita saluhutna tumpahon ni Tuhanta Debata.

Taringot tu ulaon angka na mangihut, i ma ala na naeng hot ripe si songon on, mardalan ma muse rumang dohot ruhut ni paradaton pamulihon boru songon na somal taulahon. Jala songon hatorangan tambahan di hita, molo di ulaon si songon on, ulaon taruhon jual na ma. Paranak (Raja Purba) ma na paradehon amak. Jala songon tuhor (sinamot) ni boru i muse didok na ma i “surung-surung”. Alai, molo angka adat na gok, i ma suhi ni ampang na opat dohot todoan, hot do i mardalan songon na somal.

B. Mangain Anak

Mangain anak na nidok di son i ma mangain manang paampuhon marga tu sahalak doli-doli sian luar suku Batak ala naeng marhot ripe ibana dohot sada boru ni halak Batak.

Nunga godang sian hita Batak mangulahon si songon i, alai adong do muse niida holan na mangamai (ndang pola dibaen marga ni baoa i) asalma mardalan ruhut ni adat-paradaton tu pengantin. Alai, asa hantus jala denggan muse ruhut ni partuturan nasida, lumobi tu angka pinomparna nasida muse, porlu do adong identitas (marga) na jelas, jala asa unang mago nian adat na hombar tu ruhut ni Dalihan Natolu di ulaon nasida.

Di tano parserahan on, jot-jot ndang tarpasiding natua-tua be angka pardonganon ni boruna tu halak na asing di luar suku Batak. Molo sahapor-seaon dope dongan nasida i, ndang pola godang nian masalah, asalma rade natua-tua i manjalo. Alai, molo mardongan (marsangkap hot ripe) boru i tu sada baoa na asing agamana, on do na gabe mambahen jut roha ni natua-tua.

Songon naung pinatorang di na Mangain Boru, adong ma tutu na hu-rang jala pahantuson i ma ala so adong hian marga ni na naeng parumaen i, songon i do nang na naeng sipahantuson di na Mangain Anak. Mardomu tu si, taihuthon ma jolo contoh na mangihut.
Ia amanta Bonar Butar butar dohot inanta i Boru Sihombing Lumban Toruan, boru buha baju nasida dr. Tiurma Butar butar. Di dok boru na i nunga leleng ibana mardongan jala dang tarsirang be sian Ir. Broto Suryo Sungko-no sian Malang, Jawa Timur. Laos dipangido asa mardongan saripe nasida.

Halak paradat do keluarga Butar-butar i, songon i nang inanta i tung ringgas do mangadopi angka ulaon adat, lambok jala boru hasian do nasida di tonga-tonga ni hula-hulana. Di tonga-tonga ni dongan tubu, Butar-butar, sipaimaon do amanta i, na manat mardongan tubu, jala na sai elek marboru, laos burju mardongan sahuta. Songon i di ulaon huria, tung na burju do nasida.

Ala pandohan jala pangidoan ni boruna buha bajuna i ingkon marhaso-hotan tu dongana na so halak Batak i, sai marpingkir i ma amanta Butar butar dohot inanta i. Alai dos ma roha nasida, didok ma tu boruna i: “Molo naingkon si Broto na ma laho calon suami di ho Inang, ingkon bahenon ma margana marhite ulaon Mangain Anak. Asa, di pernikahanmuna haduan mardalan adat paradaton ni hita halak Batak, asa sangap hita di tonga-tonga ni tuturta, jala sangap nasida tabahen. Jadi, molo olo do si Broto dohot keluargana mampe marga, setuju ma hami di pangidoanmi.

Dipasahat si Tiurma ma pesan ni natua-tuana i tu donganna i, jala si Broto dohot keluargana pe mandok setuju. Ro do wakil ni natua-tua ni si Broto mandapothon keluarga Butar-butar, mandok satolop nasida di renca-na ni Butar-butar i.

>Catatan:

>Na naeng dohonon di son, ingkon adong do angka panghataion na terbuka, transparan, di angka na naeng martutur, nang so halak Batak na naeng tondong i.

Ala hurang ni keterbukaan, jot-jot taida di tano na masa parserahan on sada boru Batak muli tu halak Jawa, Manado, manang Ambon, ndang pola marhite-hite adat (holan sian Gareja/Huria). Dung hot ripe nasida, gabe di anak nang di boru, alai laos mago ma sian angka ulaon paradaton.



Ia apala lae ni amanta i adong do dua i ma, St. Tigor Tampubolon/br Butar butar dohot Lodewick Siregar/br Butar-butar. Adong do muse apala amangbo-runa, i ma St. Nelson Siahaan/br Butar butar, Samuel Sibuea/br Butar butar, dohot Posman Hutagaol/br Butar-butar.

NB: Molo na laho Mangain Anak, sian marga ni pamoruon do bahenon gabe marga ni calon helana i. Dos do peluang ni angka laena dohot amangboruna i laho mangain calon hela i. Ise ma na naeng gabe ama pangain, saguru tu pamillit ni keluarga Butar butar ma i.

Angka boru na burju do pamoruon nasida i. Alai, nunga dos roha ni amanta Bonar Butar butar dohot inanta i, sian marga ni amangboruna ma dibahen na laho marga ni calon hela i, i ma amang boru St. Nelson Siahaan.
Rumang dohot ruhut ni na-Mangain Boru asing do pangalahona tu ula-on Mangain Anak. Di na Mangain Boru, sian marga ni hula-hula manang tu-lang do dibahen marga ni boru i. Jadi gabe boru tulang ni anak na naeng ma-ngoli i ma boru na diain (calon parumen) i. Alai di na-Mangain Anak, ingkon marga ni pamoruon do bahenon marga ni anak i. Jadi gabe anak ni namboru ni boru i ma anak na dianin (calon hela) i.
Di tingki na naeng mangain boru (calon parumaen), tangkas do dida-pothon paranak hula-hula (manang tulang)-na jala diboan sipanganon laho pasahathon pangidoanna. Alai, molo di na naeng mangain anak, pamoruon na naeng mangain i do dijou parboru tu bagasna.

Nunga dos be tutu roha ni amanta Bonar Butar butar dohot inanta i, jala nunga hira dipaboa rencana ulaon parsaripeon ni boruna, Ir. Tiruma dohot Ir. Broto na sian Malang i, tu angka haha-anggina. Dipatupa nasida ma parpunguan ripe-ripe. Dijou nasida ma tangkas angka laena dohot amangboruna.

Ditariashon amanta Bonar Butar butar ma pangidoanna asa rade nian nasida laho manjangkon na naeng helana i gabe anak nasida muse, lumobi tu amangboru dohot namboruna, keluarga St. Siahaan. Jala tangkas do dihata-hon di si, naung sian dos ni roha nasida jala pangidoan ni boruna, si Tiurma, molo apala tung dipangido nasida amangboruna, St. Siahaan, songon hapeahan na laho manjangkon anak calon helana i.
Tangkas do tutu dioloi angka laena dohot amangboruna i pangidoan ni amanta Bonar Butar butar. Didok nasida, nunga tung mansai denggan i, jala ndang pasombuon nasida tulang manang tunggane na i (keluarga Bonar Butar butar) molo tung pe so apala anak nasida na mangalap (menikahi) maen nasida (si Tiurma). Jala malambok pusu do nasida molo boi do anak nasida gabe gabe dongan saripe ni dr. Tiurma, nang pe sian ulaon Mangain Anak.

Gabe ma jala horas. Aek godang tu aek laut, dos ni roha do sibahen na saut.

Catatan:

Ala nunga rade amanta St. Siahaan dohot inanta i laho manjangkon Ir. Broto gabe anak marhite ulaon Mangain Anak muse, jala songon i di haradeon ni keluarga Ir. Broto, nasida na ma manghatai, pahantushon na naeng ulaon i. Hira ndang adong be pola tanggung jawab ni amanta Bonar Butar butar di na patupahon ulaon i (asing ni biaya ni ulaon i). Alai sian dos ni roha ma saluhutna i. Jala laos dumenggan do molo boi sian keluarga ni na nanaeng anakna i (Ir. Broto) mananggung biayai ni ulaon Mangain i songon patuduhon holong ni rohana tu calon istrina (dr. Tiurma).

Keluarga St. Siahaan mambahen sada parpunguan na metmet. Tangkas do dijou angka dongan tubu na marhaha-anggi, boru, dohot pariban. Di pa-tolhas ma di si naung dijalo jala rade nasida manjangkon Ir. Broto gabe anakna marhite na-Mangain. Hombar tu si dipangido ma panuturion hom-bar tu ulaon i., lumobi asa laos nasida ma na langsung mangulahon ulaon Mangain, songon i di panjaloon nasida muse tu angka horong ni hula-hula.

Mansai godang do tutu pandapot dohot saran di si. Adong na mandok songon on, songon an, adong muse mandok sulit do i, ala porlu persetujuan sian haha anggi na adong di bona pasogit, dohot angka na asing. Alai dapot ma sada sintuhu ni panghataion di parpunguan nasida i: Patupaon nasida ma ulaon Mangain Anak tanggal …., bulan X, di tempat Y, jala tangkas didok nasida asa digokhon dohot dijou-jou, marhite-hite undangan, angka hula-hula dohot tulang.

Jumpa ma ari ulaon i. Nunga marpungu angka na mardongan tubu dohot angka tutur. Andorang so dimulai acara, tangkas ma dijalo nasida hula-hula dohot horong ni angka tulang. Dipasahat paidua ni suhut ma hata huhuasi dohot konsep ni ulaon Mangain Anak i. Ianggo teknis ni acara di na Mangain Anak hira dos do i dohot na-Mangain Boru, i ma sai jumolo do dipangido nasida panuturion sian angka tutur, lumobi sian horong ni hula-hula dohot tulang. Molo dung dos roha nasida, diulahon nasida ma ulaon i:

Parjolo : Hata huhuasi sian suhut na laho Mangain Anak.
Paduahon : Hata huhuasi (pertanyataan) sian natua-tua ni anak na laho si ainon i manang na mangawakili.
Patoluhon : Hata sian anak na laho diain (Ir. Broto).
Paopathon : Mandok hata sian natua-tua Siahaan, wakil ni dongan tubu, laho manjangkon anak na diain i gabe marga Siahaan.
Dung i ditorushon ma muse tu ulaon mangupa-upa, manjangkon anakna i, dilehon mangan, diulosi pihak paranak ma ibana. Laos mangihut ma muse horong ni hula-hula dohot tulang mangulosi ibana.
Songon hatorangan tambahan, di ulaon Mangain Anak tangkas ma ditariashon natua-tua namangain i posisi dohot tanggung jawab ni anak i muse di tonga-tonga ni keluarga, lumobi i taringot tu angka ulaon adat-paradaton, dohot didok naung gabe anak nasida ibana. Lapatanna, ala sian ama do na mamboan goar keturunan, saluhut ianakhon ni naniain i nunga adong hakna mamangke marga naung dipampena i, nang pe tung so apala disurathon di angka parsaoran siganup ari.

Ditorushon ma tu na marsipanganon, alai parjolo ma dipasahat nasida tudu-tudu ni sipanganon tu hula-hula. Di tingki na pasahat tudu-tudu ni sipanganon, molo boi, sai jolo marsantabi ma tu horong ni angka tulang ala tu jolo ni hula-hula dipasahat nasida. Dung i dipasahat hula-hula ma dekke (molo adong) tu pamoruonna i. Molo adong muse angka dekke diboan horong ni tulang dipasahat nasida ma i tu pamoruonna i.
Dung sidung marsipanganon, mardalan ma panghataion taringot tu jambar juhut. Songon na somal, sai sian hula-hula ma na manungkun i tu pamoruon nasida, asa di pambagian jambar juhut i mardalan sian angka dos ni roha, jala sahat tu hasahatanna.
Molo hira ulaon na mangihut muse i ma angka di panghataion. Molo tung adong pe angka hata na masisungkunan sian hasuhuton na mangain anak i, alai ianggo hata pasu-pasu dohot hata gabe-gabe ingkon sian hula-hula dohot horong ni tulang do. Jala mangampu ma muse suhut. Songon di ulaon Mangain Boru, mardalan do pasituak na tonggi tu angka hula-hula dohot tulang nang di ulaon Mangain Anak.Dung hantus jala marune saluhutna i ditutup ma ulaon i marhite-hite ende huria dohot tangiang.

Songon tambahan muse, molo ulaon na mangihut hira sarupa do tu ulaon na somal. Jala ulaon pesta unjuk dibahen ma alap jual, pihak parboru ma paradehon dohot patupahon angka na hombar tu si.Na naeng dohonon muse di son, adong do ulaon Mangain Anak na hira maol diantusi, manang adong sungkun-sungkun ni angka dongan na hira maol alusan.
Piga-piga sian sungkun-sungkun i hira songon on ma:

1. Efektif do ulaon Mangain Anak si songon i, lumobi pangaitna tu ruhut-ruhut ni paradaton. Alana, didok angka dongan: molo holan asa mardalan adat-paradaton cukup ma dibahen holan pangamai, ndang pola ingkon Mangain.Taringot tu si, saguru tu tekad dohot haradeon ni nampunasa anak/boru ma i laho manogu-nogu paradaton tu gellengna. Alana, godang do halak hita na so pola radot tu paradaton.
2. Molo marulaon pesta unjuk muse, ise do sijalo ulos pansamot, jala songon dia do parhundul ni natua-tua pangintubu ni anak na niain i?Ianggo si jalo ulos pansamot ingkon namangain anak i do. Rap hundul ma nian nasida dohot natua-tua tangkas ni na niain i, jala dipasahat parboru ma ulos holong tu nasida.
3. Di tingki ulaon Mangain Anak, tontu diulahon paranak ma manjalo tumpak. Di ise do angka tumpak na nilehon ni angka tutur i? Ise do na manggarar sinamot dohot angka na porlu tu ulaon i?Sungkun-sungkun si songon i jot-jot masa di tingki on, jala adong binege gabe adong parsalisian ala ni angka si patupaon tu ulaon i.
Na naeng dohonon di son, molo mangalusi sungkun-sungkun dohot angka pandapot si songon i –lumobi di hita angka anak ni raja– ingkon mulak ma nian hita tu angka dos ni roha, roha na elek jala terbuka, masialapan hata angka na martutur. Ai didok natua-tua: Hata do parsimboraan.
Sian logika, angka tumpak nanijalo nasida i, di nampunasa anak ma i. Jala sinamot nanaeng sipasahaton nasida dohot angka kewajiban sian paranak tu hula-hulana, nasida ma mananggung dohot (keluarga ni) anak naung niain i, jala porlu koordinasi dohot tu na naeng nampunasa hela (calon simatua ni anak na niain i) taringot tu sipatupaon di ulaon i. Jadi, asa unang adong na masipailaan, ingkon adong ma di hita angka roha na masiantusan, jala marboha-bahenon. Gabe ma jala horas, molo dapot roha na masipaolo-oloan di angka na martutur.

http://bungaran.simanjuntak.or.id/

No comments:

Post a Comment

Masukkan Email Anda Disini untuk dapat artikel terbaru dari BUDAYA BATAK:

Delivered by FeedBurner

KOMENTAR NI AKKA DONGAN....!!!

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...